Với người thưởng trà chắc hẳn ấm tử sa đã không còn xa lạ bởi sức hút khó có bộ ấm trà nào thay thế được. Vậy ấm tử sa là gì? Có tác dụng như thế nào? Cách chọn và sử dụng ra sao? Vinaly cùng bạn tìm hiểu chi tiết qua bài viết ngay sau đây.
1. Ấm tử sa là gì?
Ấm tử sa là loại ấm pha trà được làm từ đất sét Nghi Hưng (Giang Tô, Trung Quốc) nên còn được gọi là ấm đất sét Nghi Hưng. Ấm tử sa xuất hiện từ thế kỷ 15 được nung ở nhiệt độ cao, không tráng men. Tên gọi tử sa vì ấm thành phẩm có màu tím đặc trưng của đất sét vùng Nghi Hưng này.
Đặc điểm nổi bật của ấm tử sa được giới thưởng trà chọn lựa đó là: đất tử sa có độ xốp rất cao, giữ nhiệt tố từ đó gia tăng hương vị của trà so với các loại ấm thông thường. Người ta thường lựa chọn mỗi chiếc ấm tử sa chuyên biệt cho các loại trà riêng. Thêm vào đó ấm tử sa thu hút người thưởng bởi vẻ đẹp trầm tính, kiểu dáng đa dạng cùng ý nghĩa và lịch sử lâu đời.
2. Ấm tử sa có tác dụng gì?
Sau giải đáp ấm tử sa là gì thực tế công dụng của chiếc ấm này có điều gì đặc biệt khiến giới thưởng trà phải “chao đảo”. Cùng xem về tác dụng thực tế của chiếc ấm tử sa ngay bây giờ.
Ấm tử sa làm gia tăng hương vị của trà: “điều kỳ diệu” này đến từ thành phần khoáng chất vi của ấm tử sa. Đất sét có thành phần vô cùng phong phú hơn nữa bề mặt ấm không tráng men nên các nguyên tố khoáng có trong đó được giải phóng vào nước nóng trong quá trình pha. Cho đến hiện tại, lớp khoáng không bị mất đi mà còn hòa vào hương vị trì như magie, canxi, kẽm.
Ngoài ra lớp cao khoáng từ khoáng chất trong lá trà hòa vào nước tạo nên hương vị tuyệt vời không thể nào pha lẫn. Chính vì những đặc tính đã nêu trên tạo nên nét riêng, “chất” không thay thế được bằng các chất liệu khác, từ đó làm nên tên tuổi của “ấm tử sa” nổi tiếng này.
3. Những ngộ nhận thường gặp về ấm tử sa
Ấm tử sa thật chỉ có nguồn gốc từ vùng Nghi Hưng: các loại ấm trà có khả năng cải thiện hương vị của trà bằng cách cung cấp lượng khoáng vi lượng vào nước và trà được đánh giá là tốt. Ở Đài Loan và Nhật xuất xứ của những chiếc ấm bằng kim loại đây cũng là một cách bổ sung khoáng vi lượng vào nước trà hữu ích. Còn Nghi Hưng là vùng đất đặc trưng, nghệ nhân giàu kinh nghiệm về đất và ấm đất, truyền thống lâu đời vì vậy danh tiếng và ấm tốt được tìm kiếm từ vùng đất này.
Chỉ cần ấm tốt là được: rất nhiều người tập trung đầu tư vào chọn chiếc ấm tốt để mang đến hương vị ngon hơn, nhưng trà ngon phải có sự kết hợp từ cả ấm pha và trà, nước pha và cả kỹ thuật pha. Ngoài ra các loại ấm tráng men cũng mang đến những đặc trưng và thú vị hơn. Ấm tử sa là một nét “khám phá” riêng biệt bởi những người thưởng trà “sành” tìm hiểu về các loại ấm và chất liệu, cấu tạo riêng.
Ấm tử sa pha trà ngon hơn ấm sứ: điều này không tuyệt đối, các khoáng chất thường giảm độ khô, gắt của trà, giúp hương vị hòa quyện, dịu dàng đặc biệt phù hợp với những loại trà có hương vị “nồng”. Ngược lại với trà xanh và những loại trà có hương dịu nhẹ, chiếc ấm để “phô diễn” được cả hương và vị “hiếm có khó tìm” đôi khi còn giảm vị đặc trưng của loại trà này.
Phải phân biệt ấm pha trà và ấm trang trí: ấm tử sa có tạo hình, kiểu dáng đa dạng nhờ vào quá trình nhào nặn, nung khéo léo của các nghệ nhân. Chính vì điều đó nhiều kiểu ấm cầu kỳ, ấn tượng ra đời, với những loại ấm cầu kỳ thường để trưng bày và sưu tập. Các nghệ nhân thưởng trà thường lựa chọn những loại ấm có dáng đơn giản, dễ pha nhằm đảm bảo hương liệu ổn định của ấm cũng như độ ngon của trà.
Mỗi ấm chỉ được pha một loại trà: thông thường chúng ta thường có số trà nhiều hơn số ấm, vì vậy mỗi ấm chỉ pha một loại trà đòi hỏi sự đầu tư về ấm trà và cả thời gian dành cho chúng. Trừ một số trường hợp thưởng trà, sưu tầm người chơi thường có những bộ riêng biệt dành cho trà và ấm. Vì vậy chúng ta có thể sử dụng kết hợp một chiếc ấm và các loại trà khác nhau để hài hòa hương vị để thưởng và cảm nhận theo cách riêng.
4. Cách xem và chọn lựa ấm tử sa
Ấm pha trà là vật dụng quen thuộc, được sử dụng thường xuyên và gắn bó với mỗi người, vì vậy lựa chọn chiếc ấm phù hợp, tạo cảm giác thoải mái, thuận tiện khi sử dụng lại tăng cảm giác “ngon” hơn là điều cần thiết.
Về kích thước miệng ấm thông thường miệng ấm nhỏ giúp giữ hương tốt hơn, phù hợp với các loại trà lá nhỏ, mùi hương nhẹ, tinh tế như trà xanh, ô long, Ngược lại với miệng ấm trà lớn dễ thoát hương sẽ phù hợp với các loại trà có hương thơm mạnh mẽ, lá trà lớn như trà đen, phổ nhĩ. Kích thước vòi ấm quyết định thời gian rót trà nhanh hay chậm, tác động trực tiếp đến hương và vị lúc thưởng. Cùng xem chi tiết yếu tố quyết định trực tiếp đến chọn lựa ấm tử sa để dùng như sau:
- Dáng ấm trà: thông thường có 2 dáng chính là dáng cao và thấp, tùy thuộc từng loại trà và phong cách để lựa chọn dáng ấm phù hợp.
- Kích thước ấm: bình trà tử sa có kích thước đa dạng từ 75ml đến 225ml hoặc hơn, kích thước chén kèm theo thông thường là 50ml. Nếu bạn là người mới thưởng trà có thể sử dụng ấm trà cỡ 100 đến 175ml phù hợp cho 2 đến 4 người cùng thưởng thức.
- Nhiệt độ nung: ấm trà được nung ở nhiệt độ cao thường cứng, thành mỏng, lỗ thoát khí nhỏ phù hợp cho các loại trà hương dịu nhẹ. Trái lại ấm nung nhiệt độ thấp hơn thường dày, giữ nhiệt tốt, phù hợp với loại trà có hương mạnh mẽ hơn, ấm thường có màu nâu đặc trưng.
- Phương pháp chế tạo: 3 phương pháp khác nhau là thủ công hoàn toàn, bán thủ công và đúc khuôn.
- Nguyên liệu đất, chất đất: với ấm tử sa Nghi Hưng 2 loại đất chính được dùng đó là tử sa đá và tử sa bùn. Đất tử sa đá có chất lượng cao nhất, đấy có độ xốp tự nhiên, khoáng đặc biệt và nhiều màu. Tử sa bùn thường có màu trắng đặc trưng. Trên thị trường thực tế chia làm 3 loại: đất tử sa thuần Nghi Hưng, đất trộn, và đất nhân tạo.
>>> Ngoài chiếc ấm tử sa, những loại ấm pha trà thông thường cũng được lựa chọn theo các tiêu chí riêng biệt. Tham khảo ngay cách chọn mua ấm pha trà để thưởng thức trọn vẹn cả hương lẫn vị nhé.
5. Cách khai ấm tử sa
Không riêng gì ấm tử sa mà bất kỳ loại ấm nào khi mới mua về cần được vệ sinh sạch sẽ để loại bỏ bụi bẩn, mùi đất và bụi đất bám. Với ấm tử sa không dùng lớp men tráng vì vậy khâu “khai ấm” càng được chú trọng để đảm bảo cả hương lẫn vị. Các bước “khai ấm” được chia sẻ từ nghệ nhân thưởng như sau:
- Rửa ấm bằng nước nóng, dùng bàn chải đánh răng sạch, lông mềm, chải kỹ ở cả trong và ngoài ấm.
- Cho cả ấm và nắp vào nước đun sôi khoảng 30 phút, lưu ý lót và quấn vải kỹ hạn chế va đập trong lúc đun.
- Tắt bếp và để nước nguội dần, sau đó lấy ấm và nắp ra ngoài, rửa sạch lại bằng nước ấm.
- Nếu chuyên nghiệp hơn có thể thêm bước “luyện trà” như sau: tiếp tục cho ấm vào nước nóng đun sôi, cho vào ấm 3 muỗng trà pha cùng, sau đó tắt bếp, đậy nắp ấm để hãm trà khoảng 30 phút, đợi nguội đổ bã trà, rửa sạch bằng nước ấm. Có thể lập lại thao tác 2 lần để tăng thêm hương vị, ấm trà của bạn đã sẵn sàng để sử dụng rồi đó.
Mẹo khi sử dụng ấm tử sa cần lưu ý những điểm sau đây:
- Đổ tràn nước qua miệng ấm khi pha, sau đó lau khô bằng vải mềm để làm bóng lớp cao trà.
- Khi đổi loại trà khác, thực hiện các bước tương tự như khai ấm mới để đảm bảo hương vị.
- Tốt nhất là làm sạch bằng nước ấm, tránh cọ rửa thường xuyên làm mòn và xước men đất.
Vậy là Vinaly vừa cùng bạn tìm hiểu chi tiết về ấm tử sa là gì cũng như cách sử dụng, nhận biết và bảo quản. Lựa chọn đúng và thưởng trà chuẩn là thú vui mà bất kỳ nhà thưởng trà nào cũng mong muốn.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét